رویایی‌ترین دره ایران متولی ندارد/شیرز گرفتار کم‌توجهی مسئولان
متاسفانه شاهد کم توجهی مسئولان به دره شیرز هستیم و همین موضوع علاوه بر اینکه باعث شده نتوانیم از این ظرفیت استفاده کنیم بلکه دره رویاها در آینده نه چندان دور با چالش مواجه خواهد شد.
دره شگفت‌انگیز شیرز کوهدشت نیز به عنوان یکی از جاذبه‌های ویژه ژئوتوریسمی استان لرستان به شمار رفته که با بازدید از این مجموعه ویژه می‌توان با جاذبه‌های طبیعی لرستان از نزدیک آشنا شد و بازدید از این دره فرصتی مناسب برای حضور زمین‌شناسان و افراد علاقه‌مند به زمین‌شناسی است.
دره حیرت‌انگیز شیرز دارای طبیعتی زیبا، چشمه‌های جاری با آب فراوان، صخره‌های تندوتیز و میوه‌های وحشی فراوان است که در این تنگه شگفت‌انگیز درخت‌های کوهی میوه ازجمله انگور، انجیر و گلابی وجود دارد.
رود کوچکی با سراب‌ها و چشمه‌های زلال از میان این تنگه عبور می‌کند که در مسیر خود آبشارهای زیبایی را به وجود آورده است؛ کوه‌ها، صخره‌های منحصربه‌فرد، پوشش گیاهی و جنگلی زیبا، طبیعت دل‌انگیز و آبشارهای متعدد که از دل این تنگه بیرون می‌آید زیبایی خاصی به این دره تنگ و صخره‌ای بخشیده است.
این جاذبه طبیعی در بخش زردلان و در منطقه‌ای به نام اولادقباد قرار دارد و دارای طبیعتی زیبا و چشمه‌های جاری با آب فراوان، صخره‌های تند و تیز و میوه‌های وحشی فراوان است.
محیط توپوگرافیک این ناحیه از کوه‌های مرتفع و دره‌های نسبتاً عمیق با وضعیت اقلیمی سرد و کوهستانی در فصل پاییز و زمستان و معتدل در فصل تابستان برخوردار است، شکل خاص، آب زلال و پوشش گیاهی و جنگلی و گیاهی بکر، طبیعت بسیار زیبا و دل انگیز و در عین حال اعجاب‌آوری به این دره تنگ و صخره‌ای داده است.
فرسایش سنگ‌ها و کوه‌ها چهره خاصی به این دره داده که در مجموع آن را به محیطی شگفت‌انگیز و جذاب تبدیل کرده و توجه همه را به این منطقه معطوف کرده است.
طول این تنگه چند کیلومتر است و رود کوچکی از میان آن عبور می‌کند. رودی با سراب‌ها و چشمه‌های زلال که در مسیر خود آبشارهای زیبایی را به وجود آورده می‌رود تا در دهانه ورودی شیرز به رودخانه خروشان سیمره ملحق شود.
این دره ۵ کیلومتر طول دارد و در میان آن رودخانه‌ای در جریان است که در دهانه ورودی شیرز به رودخانه سیمره می‌پیوندد.
تنگ شیرز با دیواره‌هایی با ارتفاع ۱۵۰ تا ۲۰۰ متر محصور شده است، شیب این دیواره‌ها با ارتفاعی کمتر از ۱۰ متر در نزدیکی روستای گُدارگَه آغاز می‌شود و در پرتگاه هفت رَک و انتهای دره به اوج خود می‌رسد.
تنگه شیرز، مکان‌های باستانی چنیدن هزارساله را نیز در خود جای داده است، این مناطق شامل آثاری از زندگی غارنشینی است، از جمله این مناطق می‌توان به غار پل خدا اشاره کرد، این غار در میانه تنگ شیرز قرار دارد و آبراهی نیز از کف آن جاریست و دارای استالاگتیت های زیبایی است.
زمین‌شناسان عقیده دارند این دره در نتیجه فرسایش سنگ‌های رسوبی با لایه‌بندی مشخص شکل گرفته است. این سنگ‌ها در دوران سوم زمین‌شناسی یا مزوزوییک در یک محیط دریایی، نهشته شده‌اند و به سازندهای آسماری شهرت دارند.
از جاذبه‌های دره وجود صخره‌ای به ارتفاع ۸۰ متر است که به مناره سنگی شهرت دارد.
پوشش گیاهی منطقه شامل جنگل‌های تنک زاگرسی است که پوشیده از درختان بلوط و چنار است. همچنین درختچه‌های انجیر و گلابی وحشی در قسمت‌های مختلف دره قابل مشاهده است.
در نتیجه همه ما بر زیبایی‌ها و شگفتی‌های دره شیرز واقفیم و این موضوع نیز در سال‌های گذشته به خوبی در معرض دید عموم قرار گرفته و اکنون نیز گردشگران زیادی از شهرهای مختلف کشور و حتی سایر کشورها به دیدن این جاذبه خدادادی می‌آیند.
با این وجود بسیاری از فعالان زیست‌محیطی و منابع طبیعی معتقدند اکنون هیچگونه برنامه‌ای برای استفاده از ظرفیت بی‌بدیل شیرز و همچنین حفاظت از این میراث گران‌بها وجود ندارد و در نتیجه شاهد ورود بی‌ضابطه و بی‌برنامه گردشگران به این منطقه هستیم.
متاسفانه نبود متولی برای حفاظت و نگهداری از دره شگفت‌انگیز شیرز اکنون یکی از مهم‌ترین چالش‌های کنونی به شمار می‌رود.
از سوی دیگر برنامه مدونی برای توسعه پایدار گردشگری در این مجموعه وجود نداشته و حتی کمترین زیرساخت‌های مورد نیاز نیز در این مجموعه مشاهده نمی‌شود.
به هر حال بسیاری از فعالان محیط‌زیست معتقدند درصورتی‌که دستگاه‌های متولی برنامه دقیق و جامعی برای حفاظت و حراست از شیرز نداشته باشند با توجه به ورود بی‌ضابطه گردشگران و عدم آگاهی آن‌ها در آینده نه چندان دور شاهد تخریب بیش‌ازحد این اثر گران‌بها خواهیم بود.
باید واقعیت را پذیرفت که با وجود شهرت بسیار زیاد شیرز در سطح ملی و حتی بین‌المللی اما آن‌گونه که بایدوشاید به دلیل عدم برنامه‌ریزی لازم برای توسعه استان و شهرستان از این ظرفیت استفاده نمی‌کنیم و تنها عایدی مردم دیار کودهدشت حضور بی‌ضابطه گردشگران است.
به‌هرحال انتظار می‌رود دستگاه‌های متولی امر از جمله منابع طبیعی به عنوان متولی اراضی ملی و جنگل‌ها و همچنین میراث فرهنگی و گردشگری برای ساماندهی گردشگری و حفاظت از این مجموعه گام بردارند.
لرستان سرزمین ژئوتوریسم ایران است و ژئوپارک پارک شیرز نیز در حال ثبت جهانی بوده که برای تحقق این هدف باید بتوان برنامه جامعی در جهت حفاظت و حراست از این مجموعه و همچنین توسعه پایدار گردشگری آن داشت.
اقدامی که تاکنون توسط دستگاه‌های متولی آن‌گونه که بایدوشاید انجام نشده و حتی اعتباری برای تهیه طرح جامع مطالعاتی شیرز در نظر گرفته نشده است.
به‌هرحال باید قدر داشته‌هایمان را بدانیم در کمترین مکانی از دنیا چنین ظرفیتی وجود دارد به همین دلیل انتظار می‌رود مسئولان امسال برنامه مناسبی برای حفاظت از دره شگفت‌انگیز شیرز داشته باشند و شرایط را برای توسعه پایدار گردشگری این مجموعه مهیا کنند کماای‌که در سایر کشورها نیز شاهد نقش مهم ژتوریسم در توسعه گردشگری هستیم.
به نظر می‌رسد تهیه طرح جامع مطالعاتی دره شیرز علاوه بر اینکه سردرگمی کنونی در مورد این مجموعه را به پایان خواهد رساند سرآغازی برای ثبت جهانی ژئوپارک پارک است.
چرا که در سال‌های گذشته شاهد حضور نماینده یونسکو درزمینه ثبت جهانی ژئوپارک‌ها در استان بودیم و در صورت برنامه‌ریزی مناسب علاوه بر اینکه می‌توان از ظرفیت بی‌بدیل شیرز برای توسعه شهرستان کوهدشت استفاده کرد می‌توان شرایط را برای حفاظت از همه‌جانبه از این منطقه بکر و دست‌نخورده مهیا کرد.
باید دید برنامه مسئولان استان برای شیرز زیبا چیست آیا همچنان سردرگمی ادامه خواهد یافت و یا مدیریت ارشد استان در این راستا وارد عمل شده و با تهیه طرح جامع دره شیرز بسیاری از مشکلات کنونی را حل خواهد کرد.
در هر حال انتظار می‌رود تا تهیه طرح جامع دره شیرز دستگاه‌های متولی از جمله منابع طبیعی حفاظت و حراست ویژه‌ای از این منطقه داشته باشند و حتی می‌توان با استقرار نیروهای منابع طبیعی در این منطقه حداقل در روزهای تعطیل شرایط را برای کاهش صدمات وارده به این مجموعه مهیا کرد.
از سوی دیگر میراث فرهنگی نیز به عنوان متولی بخش گردشگری می‌تواند زمینه را برای استفاده از این ظرفیت مهیا کند.
چرا که تورهای گردشگری مختلفی از اقصی نقاط کشور برای بازدید از دره شیرز روانه شهرستان کوهدشت می‌شوند در صورت وجود برنامه مناسب می‌توان از این ظرفیت برای توسعه بخش گردشگری و درآمدزایی نیز استفاده کرد اقدامی که تاکنون توسط مسئولان انجام نشده است.
حال باید دید امسال مسئولان اقدام درخور شایسته‌ای برای حفاظت و حراست از این میراث گران‌بها در دستور کار قرار خواهند داد یا همچنان شاهد سردرگمی شیرز و نبود متولی خاصی برای این مجموعه خواهیم بود؟
گلایه از بلاتکلیفی و بی‌توجهی به شیرز
در این زمینه مدیرعامل انجمن زیست‌محیطی آوای باران کوهدشت در گفت‌وگو با فارس بیان می‌کند: دره شیرز یکی از ذخیره‌گاه‌های طبیعی کشور به شمار می‌رود که ظرفیت‌های بی‌بدیل آن برای همگان مشخص است.
مصطفی رضایی ادامه می دهد: در سال‌های گذشته شاهد معرفی دره شیرز بودیم این در حالی است که زیرساخت‌ها و امکانات مورد نیاز در این منطقه وجود ندارد و به دلیل ورود کنترل نشده گردشگران این ژئو پارک بی‌نظیر شاهد ورود خسارات زیادی به آن هستیم.
وی عنوان می‌کند: متاسفانه تاکنون هیچ‌یک از دستگاه‌های دولتی در جهت ساماندهی و حفاظت و حراست از شیرز اقدامی انجام نداده‌اند و گردشگران بی‌ضابطه نیز وارد این منطقه می‌شود این در حالی است که در شیرز دارأی ویژگی‌های منحصربه‌فردی بوده و باید بتوان با برنامه‌ریزی مناسب این ظرفیت بی‌بدیل خدادادی را از هر گونه خطر احتمالی حفظ کرد.
این فعال زیست‌محیطی در ادامه با اشاره به اینکه متولی خاصی برای حفاظت و حراست این منطقه وجود ندارد، می‌افزاید: هیچ فردی با توسعه صنعت گردشگری مخالف نیست و مطمئنما حضور گردشگران به‌صورت پایدار و ضابطه‌مند شاهد توسعه نیز خواهیم بود اما سؤال اینجاست آیا متولیان امر اقدامی در جهت ساماندهی و همچنین کنترل و آگاهی بخشی به گردشگران انجام داده‌اند؟
نبود امکانات زیرساختی
رضایی در ادامه بیان می‌کند: متاسفانه با وجود اینکه در روزهای تعطیل و حتی سایر مواقع شاهد حضور گردشگران زیادی در منطقه شیرز هستیم اما کمترین امکانات در این مجموعه وجود دارد و تاکنون اقدامی در جهت بهبود این وضعیت انجام نشده انتظار می‌رود دستگاه‌های متولی در این زمینه وارد عمل شده و گامی برای حمایت و حفاظت از در شیرز بردارند.
مدیرعامل انجمن زیست‌محیطی آوای باران در ادامه با اشاره به اینکه به دلیل نبود زیرساخت‌ها دره شیرز پتانسیل و توان میزبانی از این میزان گردشگر را ندارد، می‌گوید: درصورتی‌که متولیان امر اقدامی در جهت ساماندهی و تهیه طرح جامع دره شیرز نداشته باشند مطمئناً در آینده شاهد بروز صدمات جبران‌ناپذیری به این جاذبه بی‌نظیر خواهیم بود.
وی ادامه می‌دهد: در شیرز به عنوان یک میراث جهانی به شمار می‌رود و نباید بدون برنامه باشد انتظار داریم مدیریت ارشد استان زمینه را برای ورود دستگاه‌های مسئول از قبیل منابع طبیعی، میراث فرهنگی، محیط‌زیست و سایر ادارات مهیا کرده تا بتوان از این ظرفیت به‌صورت ضابطه‌مند و با در نظر گرفتن مسائل و موضوعات زیست‌محیطی استفاده کرد.
تلاش برای تهیه طرح جامع گردشگری دره شیرز در سال جاری
در این زمینه مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری لرستان نیز در گفت‌وگو با فارس، بیان می‌کند: دره شیرز به عنوان یکی از مناطق ویژه گردشگری استان به شمار می‌رود به همین دلیل باید برای ثبت این مجموعه به عنوان یک پارک ملی و بین‌المللی طرح جامع مطالعاتی در تمام زمینه‌ها تهیه شده و بتوان در قالب این طرح برای استفاده و حفاظت از آن گام برداشت.
سید امین قاسمی در ادامه با اشاره به اینکه در نظر داریم امسال طرح جامع مطالعاتی دره شیرز را تهیه کنیم، می‌افزاید: برای تحقق این هدف نیازمند به اعتبارات مناسبی بوده امیدواریم بتوان با حمایت مدیریت ارشد استان گام‌های مناسبی در این راستا برداشت.
وی عنوان می‌کند: در حال حاضر این منطقه جزء منابع طبیعی بوده و حفاظت از آن بر عهده اداره کل منابع طبیعی است در نتیجه امیدواریم بتوان با تهیه طرح مطالعاتی شرایط را برای استفاده از ظرفیت گردشگری و حفاظت از آن مهیا کرد.
وی می‌گوید: تا زمانی که طرح جامع مطالعاتی گردشگری دره شیرز تهیه نشود نمی‌توان اقدام قابل‌توجهی در جهت توسعه و حفاظت از آن انجام داد در نتیجه امسال برنامه‌ریزی مناسبی برای تحقق این هدف در دستور کار قرار خواهد گرفت.
متولی ساماندهی گردشگری شیرز میراث فرهنگی است
در این زمینه مدیرکل منابع طبیعی لرستان نیز در گفت‌گو با فارس بیان می‌کند: دره شیرز جزء اراضی منابع طبیعی استان به شمار رفته در نتیجه اقدامات حفاظتی لازم توسط اداره کل منابع طبیعی در جهت حراست از این منطقه به‌صورت مداوم در دستور کار قرار دارد.
شیرزاد نجفی ادامه می‌دهد: برای استفاده پایدار از ظرفیت گردشگری دره شیرز باید طرح جامع این منطقه توسط اداره کل میراث فرهنگی تهیه شود.
وی عنوان می‌کند: انتظار داریم امسال طرح جامع گردشگری دره شیرز که در آن تمامی جوانب در جهت حفاظت و حراست از این منطقه توسعه گردشگری پایدار و سایر موارد نیز دیده می‌شود توسط اداره کل میراث فرهنگی و سایر دستگاه‌ها انجام شود.
این مسئول ادامه می‌دهد: در این راستا اداره کل منابع طبیعی لرستان از تمام ظرفیت خود برای همکاری با میراث فرهنگی استفاده کرده تا شاهد تهیه طرح جامع گردشگری شیرز باشیم.
آمادگی محیط زیست برای ثبت دره شیرز به عنوان اثر طبیعی ملی
در این راستا مدیرکل حفاظت از محیط‌زیست لرستان نیز در گفت‌وگو با فارس، بیان می‌کند: دره شیرز در منطقه آزاد قرار گرفته و در نتیجه تحت مدیریت محیط‌زیست نیست بااین‌حال اگر منابع طبیعی موافقت خود را اعلام کند آمادگی داریم تا این منطقه را به عنوان اثر طبیعی ملی به ثبت برسانیم.
مهرداد فتحی بیرانوند ادامه می‌دهد: دره شیرز دارای ظرفیت‌های بسیار زیادی بوده و به نوعی یک کلکسیون کامل در زمینه ژئوتوریسم است در نتیجه باید بتوان با برنامه‌ریزی مناسب از این ظرفیت به خوبی استفاده کرده و در جهت حفاظت از آن گام برداشت.
لطمه دره شیرز از ورود بی‌ضابطه گردشگران
وی عنوان می‌کند: متاسفانه اکنون به دلیل ورود بی‌ضابطه و بی‌برنامه گردشگران شاهد لطماتی به این منطقه هستیم چرا که در شیرز دارای شیب زیادی بوده و حضور بیش‌ازحد انسان‌ها در منطقه باعث فرسایش خاک و از بین رفتن پوشش گیاهی آن خواهد شد.
این مسئول ادامه می‌دهد: بایستی اداره کل میراث فرهنگی برنامه جامع مدیریتی و طرح مطالعاتی دره شیرز را تهیه‌کرده تا تمامی اقدامات بر اساس آن انجام شود متاسفانه اکنون شیرز متولی خاصی ندارد.
مدیرکل محیط‌زیست لرستان بیان می‌کند: البته می‌توان در کوتاه‌مدت با استفاده از ظرفیت فرمانداری و سایر دستگاه‌ها شرایط را برای مدیریت دره شیرز و حفاظت هرچه بیشتر از آن مهیا کرد چرا که برای اینکه بتوان شیرز را در مقابل تهدیدهای مختلف حفاظت کرد نیازمند هستیم که برنامه دقیقی با در نظر گرفتن تمامی جوانب برای آن وجود داشته باشد.
فتحی بیرانوند در ادامه با اشاره به اینکه باید مجموعه پرورش ماهی موجود در ورودی دره شیرز نیست سریع‌تر تعیین تکلیف شود می‌افزاید: وجود مجموعه پرورش ماهی در این منطقه بکر و دست‌نخورده به نوعی به عنوان یکی از تهدیدات جدی به شمار رفته در نتیجه انتظار می‌رود هر چه سریع‌تر شاهد تعیین تکلیف آن باشیم.
لزوم آگاهی بخشی به گردشگران
در این راستا سرپرست معاونت عمرانی استانداری لرستان در گفت‌وگو با فارس، بیان می‌کند: دره شیرز اکنون یک جایگاه خاص در حوزه گردشگری لرستان دارد و در چند سال گذشته خود را به عنوان یکی از پتانسیل‌های بسیار مناسب این استان در جهت توسعه گردشگری نشان داده است.
وی ادامه می‌دهد: با توجه به اینکه در سال‌های اخیر با اقدامات انجام شده شاهد توسعه گردشگری در لرستان هستیم امسال نیز تعداد گردشگران ورودی به استان با افزایش قابل‌توجهی مواجه بوده و این موضوع در مورد در شیرز نیز وجود دارد.
این مسئول در ادامه با اشاره به اینکه نمی‌توان گردشگران را از بازدید جاذبه‌های گردشگری طبیعی منع کرد، می‌گوید: باید شرایط به گونه‌ای آماده شود تا بتوان با فرهنگ‌سازی و آگاه‌سازی مردم در جهت حفاظت از جاذبه‌های طبیعی منحصربه‌فرد استان همچون دره شیرز گام برداشت.
سرپرست معاونت عمرانی استانداری لرستان بیان می‌کند: در این راستا و در جهت آگاه‌سازی مردم باید از ظرفیت انجمن‌های مردم‌نهاد، ادارات مسئول و بومیان منطقه استفاده کرد امیدواریم امسال برنامه مناسبی در جهت تقویت این هدف در دستور کار قرار گیرد.
تامین بخشی از زیرساخت‌های دره شیرز در سال جاری
آریایی ادامه می‌دهد: باید تمامی اقدامات لازم را در جهت حفاظت و حراست از جاذبه‌های طبیعی استان همچون دره شیرز بردارند نباید این جاذبه‌ها به‌سادگی دستخوش تخریب افراد شود در نتیجه بایستی با آموزش عمومی و استفاده از ظرفیت افراد متخصص در جهت تحقق اهداف گام برداریم.
وی در ادامه با اشاره به اینکه مطمئناً در سال جاری اقدامات مناسبی در جهت تأمین زیرساخت و حفاظت از دره شیرز در دستور دستگاه‌های مختلف قرار خواهد گرفت، می‌گوید: مطمئناً امسال دستگاه‌های مختلف اقدامات مناسبی را در جهت حفاظت و تأمین زیرساخت‌های این جاذبه گردشگری انجام می‌دهند.
با وجود تمامی مسائل عنوان شده حفاظت از دره شگفت انگیز شیرز عزم ملی را می‌طلبد، بایستی دستگاه‌های مسئول در جهت تامین زیرساخت‌های مورد نیاز منطقه گام برداشته و شاهد ساماندهی گردشگران ورودی به دره شیرز باشیم.
حال باید دید در سال جاری اقدام مناسبی در جهت حفاظت از شیرز در دستور کار قرار خواهد گرفت و یا همچنان شاهد هستیم که این مجموعه باید متولی نداشته باشد.
انتهای پیام/فارس
گزارش از علی عبداله‌زاده