حال ناخوش درختان بلوط/ حفاظت از جنگل‌های زاگرس عزم ملی می‌خواهد
متأسفانه شاهد حال نامساعد جنگل‌های زاگرس هستیم، به همین دلیل انتظار می‌رود دولت اعتبارات خاص و قابل‌توجهی برای احیا و حفاظت از این میراث گران‌بها در نظر گیرد، اما تاکنون کم‌توجهی‌های زیادی در این راستا انجام شده است.
بارندگی این ناحیه از ۶۰۰ میلی‌متر در قسمت‌های شمالی تا ۳۰۰ میلی‌متر در جنوب غرب در نوسان است.
استان لرستان نیز با داشتن یک‌میلیون و ۲۰۰ هزار هکتار اراضی جنگلی پس از استان فارس بیشترین سطح جنگل‌های کشور را به خود اختصاص داده است.
بسیاری از کارشناسان و فعالان زیست‌محیطی معتقدند جنگل‌های بلوط زاگرس به عنوان ریه‌های کشور به شمار می‌روند و نقش بسیار مهمی در جلوگیری از بحران‌های زیست‌محیطی در تمامی جهات ایفا می‌کنند.
در نتیجه باید گفت نقش بسیار ویژه جنگل‌های زاگرس بر هیچ فردی پوشیده نیست، با این وجود در سال‌های گذشته به دلایل مختلفی همچون کاهش چشم‌گیر بارندگی‌ها و هجوم ریزگردها شاهد ورود ضربات سنگینی بر جنگل‌های زاگرس هستیم.
متأسفانه به دلایل اشاره شده درختان بلوط زاگرس همچون گذشته مقاومت لازم را در مقابل آفات از خود نشان نمی‌دهند و همین موضوع باعث شده در چند سال گذشته شاهد نابودی میزان زیادی از آن‌ها باشیم.
در استان لرستان نیز همین موضوعات وجود دارد و به وضوح حال بد درختان بلوط را می‌توان مشاهده کرد.
به همین دلیل است که بسیاری از فعالان محیط‌زیست و کارشناسان معتقدند باید توجه به جنگل‌های بلوط استان‌های زاگرس نشین به یکی از اولویت‌های اصلی کشور تبدیل شود چرا که روند کنونی مطمئناً در سال‌های آینده خسارات زیادی را به این منابع ارزشمند خدادادی وارد می‌کند.
به همین دلیل دولت در سال‌های گذشته اعتباراتی را برای مقابله با زوال درختان بلوط در نظر گرفت اما مقدار بسیار ناچیزی از این منابع تخصیص یافتند و در نتیجه اقدام قابل‌توجهی در تمامی جهات برای مقابله با مشکلات درختان بلوط انجام نشد.
این موضوع به معنای واقعی نشانه بی‌توجهی دولت‌ها به درختان بلوط زاگرس است چرا که آن‌گونه که مسئولان ارشد کشور به فکر احیای سایر منابع بودند کمترین توجه را به جنگل‌های زاگرس نکردند و امروز نیز شاهد ورود ضربات بسیار سنگینی بر پیکره درختان کهن‌سال و با صلابت زاگرس هستیم.
درختانی که دیگر همچون گذشته تاب‌وتوان دوام آوردن در مقابل معضلات زیست‌محیطی را که خودمان به وجود آورده‌ایم را ندارند.
به هر حال انتظار می‌رود مسئولان ارشد کشور طرح ملی مقابله با زوال جنگل‌های بلوط زاگرس را به صورت ویژه در دستور کار قرار داده و اعتبارات مورد نیاز آن را به استان‌های زاگرس نشین همچون لرستان تخصیص دهند.
در این میان نقش نمایندگان مجلس بسیار تأثیرگذار بوده، چرا که اگر نمایندگان ۱۱ استان زاگرس نشین با یکدیگر متحد شده و طرح ملی برای حفاظت از جنگل‌های زاگرس را به تصویب برسانند دولت نیز باید اقدام به تأمین اعتبارات لازم کند.
حال باید دید در سال ۹۷ اقدام عاجلی برای حفاظت از جنگل‌های زاگرس در استان‌های مختلف همچون لرستان انجام خواهد شد و یا همچنان شاهد بی‌توجهی‌ها به این میراث گران‌بها هستیم.
تجربه نشان داده است که ما وارثان خوبی برای نعمت‌های خدادادی نبودیم.
خشکسالی و ریزگردها دو تهدید جدی جنگل‌های زاگرس
در این راستا پدر بلوط ایران در گفت‌وگو با فارس بیان می‌کند: متأسفانه اکنون دو عامل خشکسالی پی‌درپی و همچنین ریزگردها به عنوان دو عامل مهم تهدید برای جنگل‌های بلوط به شمار می‌روند.
وی ادامه می‌دهد: احیا و حفاظت از جنگل‌های بلوط اقدامی فرادستگاهی بوده و باید بتوان با استفاده از عزم ملی شرایط را برای تحقق اهدافمان مهیا کرد.
مظفر افشار عنوان می‌کند: انتظار می‌رود همان‌گونه که دولت اعتبارات ویژه‌ای را برای سایر بخش‌ها در نظر گرفته، در این راستا جنگل‌های بلوط زاگرس که به عنوان ریه‌های تنفسی کشور به شمار می‌روند را مورد توجه ویژه قرار داده و اعتبارات خاص و مداومی را برای حفاظت از آن‌ها در اختیار استان‌ها بگذارد.
وی در ادامه می‌افزاید: در سطح استان لرستان نیز انتظار داریم مدیریت ارشد استان وارد عمل شده و تصمیمات عاجلی برای حفاظت از جنگل‌های این استان بگیرد چرا که حال آن‌ها خوب نیست.
پدر بلوط ایران بیان می‌کند: البته در راستای حفاظت از جنگل‌های بلوط زاگرس نقش مردم بسیار زیاد بوده و هر یک از ما می‌توانیم در حد توان خود در جهت حفاظت از این میراث ارزشمند خدادادی گام برداریم.
تخصیص نیافتن اعتبار طرح مقابله با زوال بلوط
در این زمینه مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان لرستان بیان می‌کند: از سال ۹۴ تاکنون یک ریال اعتبار بابت زوال بلوط به لرستان اختصاص داده نشده است.
شیرزاد نجفی چالش آینده کشور و منابع طبیعی را در سه موضوع دانسته و می‌گوید: گرم شدن کره زمین و تغییر اقلیم، کمبود آب و نابودی جنگل‌ها این چالش‌ها هستند که باید به آن‌ها توجه ویژه شود.
نجفی ادامه می‌دهد: نابودی جنگل‌ها و مراتع یکی از عوامل گرم شدن کره زمین تغییر اقلیم است، جنگل‌های کشور سالانه ۸ میلیون تن کربن را جذب می‌کنند.
وی به بحث زوال جنگل‌های بلوط در لرستان اشاره و عنوان می‌کند: در سال‌های ۹۴ تا ۹۶ یک ریال اعتبار بابت زوال بلوط به لرستان اختصاص داده نشده است در حالی که سال ۹۳ نیز کمترین سهم را در بین استان‌های زاگرس نشین در این زمینه داشتیم.
این مسئول به وجود هزار و ۴۱ سد در کشور اشاره و بیان می‌کند: متأسفانه به‌اندازه اعتبار حتی یک سد در حوزه زاگرس، به بحث زوال جنگل‌های این منطقه اعتبار داده نشده است.
شیوع آفتِ برگ‌خوار بلوط در بیش از ۵۰ هزار هکتار از جنگل‌های لرستان
نجفی در بخش دیگری از سخنانش از شیوع آفتِ برگ‌خوار بلوط در بیش از ۵۰ هزار هکتار از جنگل‌های این استان خبر می‌دهد.
این مسئول با اشاره به اینکه میزبان اصلی این آفت درختان بلوط است، اظهار می‌کند: این آفت جوانه خوار بلوط از اواخر اسفند تا نیمه دوم اردیبهشت به فعالیت خود ادامه می‌دهد و موجب از بین رفتن برگ‌ها، جوانه‌ها و خشک شدن درختان بلوط می‌شود.
وی با بیان اینکه آفت جوانه خوار بلوط از درختان جنگلی دیگری همچون زالزالک، بنه و گلابی وحشی نیز تغذیه می‌کند ادامه می‌دهد: با توجه به پراکندگی جنگل‌های بلوط، این آفت نیز در سطح جنگل‌های استان پراکنده شده است.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری لرستان در ادامه تصریح می‌کند: مناطق سپیددشت، چم‌چیت، بیشه، شول‌آباد و دادآباد، بیشترین نقاط آلوده‌ای هستند که دچار شیوع این آفت شده‌اند.
وی عامل اصلی شیوع این آفت را تغییر اقلیم، گرم شدن هوا، ریزگردها و کمبود بارش‌ها دانسته و می افزاید: تنها راه و بهترین روش مبارزه با این آفت، استفاده از سموم حشره‌کش بیولوژیک BT.H است که هیچ‌گونه اثر منفی بر روی انسان و محیط‌زیست ندارد.
نجفی شیوع آفت برگ‌خوار بلوط در بیش از ۵۰ هزار هکتار از جنگل‌های لرستان را یک چالش خطرناک دانست و یادآور می‌شود: طبق محاسبات انجام شده، برای مبارزه بیولوژیکی، یک میلیارد تومان اعتبار نیاز است.
وی با اشاره به اینکه کمبود اعتبارات و شیب بالای اراضی جنگلی، امکان مبارزه بیولوژیکی و سم‌پاشی را غیرممکن کرده است بیان می‌کند: سم‌پاشی بایستی با هواپیماهای سم‌پاش صورت گیرد که آنهم به دلایل توپوگرافی منطقه کاری دشوار و هزینه بر است.
جنگل‌های زاگرس به عنوان ریه تنفسی کشور
در همین زمینه مدیرکل محیط‌زیست لرستان نیز در گفت‌وگو با فارس، بیان می‌کند: جنگل‌های زاگرس به عنوان ریه تنفسی کشور محسوب می‌شوند و با توجه به قرارگیری کشورمان در منطقه خشک و نیمه‌خشک وجود این جنگل‌ها دارای مزیت‌های بسیار ویژه و حیاتی است.
وی ادامه می‌دهد: به همین دلیل و با توجه به شرایط خاص کشور وجود جنگل در ایران بسیار مهم‌تر از سایر کشورهاست و به همین دلیل باید قدر تک تک درختان بلوط زاگرس را بدانیم.
مهرداد فتحی بیرانوند عنوان می‌کند: متأسفانه به دلیل بی‌مهری‌های صورت گرفته به جنگل‌های بلوط زاگرس و به دلیل ایجاد معضلات زیست‌محیطی شاهد وجود شرایط مناسب آن‌ها هستیم.
حفاظت از جنگل‌های زاگرس نیازمند عزم ملی
این مسئول در ادامه با اشاره به لزوم عزم ملی برای حفاظت از جنگل‌های زاگرس، می‌گوید: با توجه به شرایط ویژه جنگل‌های بلوط زاگرس برای حفاظت از آن‌ها به عزم ملی و حتی بین‌المللی نیازمند هستیم.
مدیرکل محیط‌زیست لرستان ادامه می‌دهد: به دلیل خشک‌سالی‌های پی‌درپی، ورود ریزگردها و کهن‌سال بودن جنگل‌های زاگرس، درختان مقاومت لازم را برای مقابله با آفات و بیماری‌ها ندارند و در نتیجه شاهد شیوع آفات مختلف به جنگل هستیم.
فتحی بیرانوند در ادامه اشاره‌ای به دیگر تهدیدات جنگل‌های بلوط زاگرس دارد و می‌گوید: آتش‌سوزی، قطع درختان، زغال گیری، تغییر کاربری آن‌ها به اراضی کشاورزی و عدم تناسب میزان دام‌ها با ظرفیت مراتع از دیگ عوامل ورود خسارات به جنگل‌های بلوط هستند.
وی می‌افزاید: باید شاهد وضع قوانین و مقررات جدید و سخت‌گیرانه‌ای با عوامل آسیب‌زننده به جنگل‌های بلوط بوده و فرهنگ‌سازی لازم نیز در اولویت برنامه‌ها قرار گیرد، از سوی دیگر اعتبارات مناسبی برای انجام فعالیت‌های پژوهشی و تحقیقاتی نیز تخصیص یابید.
مدیرکل محیط‌زیست لرستان حفاظت از جنگل‌های بلوط زاگرس را در گرو عزم ملی دانسته و می‌گوید: باید حفاظت از جنگل‌های زاگرس به عنوان یکی از اولویت‌های اصلی کشور تبدیل شود.
نقش ویژه نمایندگان استان‌های زاگرس‌نشین در حفاظت از جنگل‌های بلوط
فتحی بیرانوند بیان می‌کند: در این راستا نقش نمایندگان مردم در مجلس شورای اسلامی بسیار مهم بوده و مطمئناً فراکسیون استان‌های زاگرس نشین می‌توانند طرح ملی حفاظت از جنگل‌های زاگرس را به عنوان یکی از اولویت‌های اصلی کشور قرار داده و اعتبارات لازم را نیز جذب کنند.
جنگل‌های بلوط دارایی دیرینه مردمان زاگرس
در این راستا نماینده مردم خرم‌آباد و چگنی در مجلس شورای اسلامی نیز بیان می‌کند: کل دارایی مردمان زاگرس درختان بلوط بوده و در صورت بی‌توجهی به آن‌ها دیگر چیزی نخواهیم داشت.
محمد بیرانوندی ادامه می‌دهد: متأسفانه در سال‌های گذشته شاهد بروز مشکلاتی برای جنگل‌های بلوط هستیم که به نظر می‌رسد برای حل آن‌ها باید تمامی استان‌های زاگرس نشین با انسجام وارد عمل شوند.
وی عنوان می‌کند: انتظار می‌رود مسئولان منابع طبیعی استان‌های زاگرس نشین جلسات مختلف کارشناسی داشته و به جمع‌بندی لازم برسند و پس از آن مجمع نمایندگان ۱۱ استان زاگرس بتوانند از تمام ظرفیت خود برای گرفتن اعتبارات مورد نیاز برای احیا و حفاظت از جنگل‌های بلوط گام بردارند.
به هر حال بازهم تاکید می‌شود برای حفاظت و احیای درختان بلوط نیازمند به یک عزم ملی هستیم چرا که در صورت بی‌توجهی به جنگل‌های زاگرس در آینده نه چندان دور دودش به چشم خودمان خواهد رفت و باید هزینه‌های بسیار هنگفتی برای جبران بی‌توجهی‌ها کرد.
انتهای پیام/فارس
گزارش از علی عبداله‌زاده