به گزارش وارک نیوز آمارهای آب‌و هوا چند سال اخیر نشان از وقوع یک مرحله خطرناک در بحران آب در ایران هستند، کاهش میزان بارندگی، کاهش بارش برف، افزایش روزهای گرم سال و کاهش روزهای سرد، افزایش متوسطه درجه حرارت، افزایش تعداد چاه‌ها و موتور تلمبه‌های غیرمجاز، اضافه برداشت از چاه‌های مجاز، وجود پرت آب در بخش‌های آب شهری و روستایی و به خصوص در بخش کشاورزی از عوامل مهم در ایجاد بحران کم آبی به شمار می‌روند.

بدون شک خشکسالی و نقش مدیریت منابع آب در ارتفاعات تاثیر گذار بوده حال باید پرسید اکنون راهکار گذر از این بحران چیست؟

در خصوص خشکسالی به نظر می‌آید باید از تجربیات و دستاوردهای سایر کشورهای مختلف جهان که انجام شده‌اند بهره برد، به عنوان نمونه بارو کردن ابر ها یکی از اقداماتی است که می‌تواند در دستور کار قرار گیرد.

آیا در بخش مدیریت منابع آب وزارت نیرو که مسئولیت آب کشور را به عهده دارد به تنهایی قادر است از عهده مدیریت منابع آب و تصمیم‌سازی در این زمینه بر آید؟

در مجموع آب مصرفی در کشور حدود ۹۰ درصد در بخش کشاورزی، حدود ۷ درصد برای بخش شرب و ۳ درصد در بخش صنعت مورد استفاده قرار می‌گیرد.

در بخش صنعت کمترین میزان هدرروی آب را وجود دارد، در بخش شرب به نظر می‌رسد که حداقل حدود ۳۰ تا ۴۰ درصد آب مصرفی از طریق شبکه‌های انتقال آب در داخل شهرها و روستاها هدر می‌رود.

در بخش کشاورزی با توجه به اظهار نظرهای کارشناسان و مسئولان ۶۰ درصد آب مصرفی در این بخش هدر می‌رود که می‌توان گفت این رقم در حدود ۵۶ درصد آب مصرفی کل کشور است.

آیا وزارت نیرو با این شرایط به تنهایی قادر به تصمیم سازی در این زمینه و حل بحران آب خواهد بود، قطعا پاسخ منفی است و ضروری است کلیه بخش‌های نظام جمهوری اسلامی از بخشی نگری دوری جسته و به صورت مشترک در جهت حل این مشکل گام بردارند.

موضوع دیگری که نباید از آن غافل بود مشارکت وسیع و گسترده مردم به عنوان مصرف کنندگان اصلی آب بوده که در این زمینه نیز باید اقدامات مورد نیاز انجام شوند.

طرح اکتشاف آبهای ژرف که در بسیاری از دستگاه‌های دولتی و محافل علمی مطرح شده نباید دستاویزی جهت فرار به جلو و عدم اصلاح مدیریت منابع آب در سطح کشور باشد.

منابع آبهای ژرف هنوز از نظر علمی تا حدودی مبهم بوده و اطلاعات در این زمینه بسیار کم هیتند و هنوز از بیلان آنها اطلاعاتی نداریم و به هیچ وجه به صلاح نیست که از آنها بهره‌برداری گردد.

شاید انجام مطالعات اکتشافی در این زمینه می‌تواند مفید باشد اما چه تضمینی وجود دارد که در صورت اکتشاف این منابع پر ارزش و احتمالاً پایان پذیر از آنها بهره‌برداری نشده و آن ۵۹ درصد میزان هدررفت آب کشور فراموش نشود؟؟

لذا پیشنهاد می‌شود با همکاری مجموعه دستگاه‌های دولتی شامل وزارت نیرو، وزارت صنایع، جهاد کشاورزی، دادگستری، وزارت کشور، محیط زیست، وزارت کار، سازمان هواشناسی و سایر ادارات زمینه برای عملیاتی شدن برنامه جامع مدیریت منابع آب در دستور کار قرار گیرد.

ایجاد یک بستر مناسب و فراگیر جهت ارتقاء آگاهی مردم نسبت به درک ارزش و حفاظت از منابع آب، حذف استفاده از روش‌های سنتی آبیاری در بخش کشاورزی، تدوین قانونی جهت منع کشت محصولات آب دوست، جابجایی منابع و صنایع آبدوست فعلی کشور به مرزهای آبی، هدایت کشاورزی کشور به سمت کشت‌های گلخانه‌ای از مهمترین راهکارهای مقابله با بحران کنونی به شمار می‌رود.

تخصیص آب حاصل از اجرای بنده ۷ ‌(کشت‌های گلخانه‌ای) به صنایع جدید الاحداث به منظور افزایش تولید داخلی و ایجاد اشتغال جدید، خرید چاه‌های کشاورزی و تخصیص آب آنه بها صنایع جدید جهت ایجاد اشتغال و افزایش تولید داخلی، پر کردن چاههای غیر مجاز، جلوگیری از افزایش برداشت چاه‌های مجاز، حذف موتور تلمبه‌های غیرمجاز با همکاری مستمر نیروی انتظامی و قضات دادگستری در برخورد با تخلفات بخش آب به طور ویژه از سایر راهکارها به شمار می‌رود.

همکاری مقامات میانی محلی و شورای تامین به تصمیمات شوراهای حفاظت آب کشور، استان و شهرستان، همکاری نمایندگان مجلس در مناطق انتخابی خود در جهت حفاظت از منابع آب باعث خواهد شد تا بتوان در مقابل بحران کنونی اقدامات لازم را انجام داد.

یادداشت از سید عبدالوهاب شماسی کارشناس زمین شناسی و آب های زیرزمینی