شهوا؛ سرابی در مرداب فراموشی/سرابی که دیگر نای نفس کشیدن ندارد
سراب شهوا به عنوان یکی از ظرفیت‌های گردشگری شهر خرم‌آباد به شمار رفته که متأسفانه اکنون حال و روز خوبی ندارد و تاکنون اقدامات لازم برای ساماندهی آن و استفاده از این ظرفیت انجام نشده است.
به وارک نیوز شهر خرم‌آباد به دلیل موقعیت جغرافیایی منحصربه‌فردش از دیرباز به عنوان یکی از خاستگاه‌های اولیه بشر بوده است.
شاید یکی از دلایل انتخاب خرم‌آباد برای زندگی را باید وجود منابع آب متعدد و فراوان آن دانست، به نحوی که بر اساس اطلاعات اکنون تعداد زیادی چشمه و سراب پر آب دائمی و فصلی در شهر خرم‌آباد قرار دارد که باعث تداوم زندگی در آن شده‌اند.
به همین دلیل است که بسیاری از خرم‌آباد به عنوان ونیز ایران یاد می‌کنند، چرا که سطح آب‌های زیرزمینی در این شهر بالاست و شاهد وجود آب‌های جاری متعددی در این دیار هستیم.
تصاویری زیادی از جاذبه‌های آب گردشگری خرم‌آباد منتشر شده و شاید معروف‌ترین آن‌ها را باید سراب زیبای شهوا دانست.
سراب پرآبی که باستان شناسان بر این عقیده‌اند دلیل اصلی وجود تپه باستانی در منطقه قدیم مطهری که قدمت آن به پیش از تاریخ نیز باز می‌گردد همین سراب پر آب بوده است.
بسیاری از مردم خرم‌آباد با شنیدن نام شهوا یاد خاطرات شیرین دوران کودکی خود و آب‌تنی در آن می‌افتند.
اما باید پذیرفت که اکنون به دلیل کم‌کاری‌های صورت گرفته شهوا شرایط خوبی ندارد و شاهد بی‌توجهی بسیار زیاد به آن هستیم.
وضعیت کنونی سراب شهوا به هیچ عنوان زیبنده شهر خرم‌آباد نیست، تاکنون قول‌های زیادی برای ساماندهی و زیباسازی سراب شهوا صورت گرفته اما شاهد عملیاتی شدن آن‌ها نبوده‌ایم.
حالا ساماندهی سراب شهوا به یکی از مطالبات به حق مردم خرم‌آباد تبدیل شده است امری که چندان دور از دسترس نیست و می‌توان با برنامه‌ریزی مناسب اقدامات لازم را انجام داد.
شکل‌گیری تمدن هفت‌هزارساله در کنار سراب شهوا
مدیر گنجینه آب لرستان در همین زمینه در گفت‌وگو با فارس بیان می‌کند: بر اساس اطلاعات باستان‌شناسی در کنار سراب شهوا خرم‌آباد تپه‌ای قرار دارد که قدمت آن از پیش از تاریخ تا دوران اسلامی بوده و باید گفت که شاهد وجود یک تپه باستانی هفت‌هزارساله در جوار سراب شهوا هستیم.
عطا حسن‌پور عنوان می‌کند: تمام اماکن باستانی و محوطه‌های تاریخی الزاماً باید در کنار یک منبع آب دائم همچون رودخانه، چشمه و یا سراب شکل گرفته باشند.
وی ادامه می‌دهد: با توجه به اینکه شهر خرم‌آباد دارای منابع آب سطحی بسیار متعددی است، در نتیجه مطمئناً از پیش از تاریخ و دوره‌های مختلف تاریخی شاهد اسکان و زندگی بشر در این منطقه بودیم.
این باستان‌شناس اظهار می‌کند: سراب شهوا یک چشمه آهکی بوده و ساکنان قدیم و کسانی که به دنبال یک اقامتگاه برای اسکان خود بوده‌اند این سراب به عنوان یکی از بهترین مکان‌ها برای اقامت آن‌ها بوده است.
حسن‌پور در ادامه با اشاره به قدمت تپه باستانی شهوا، می‌افزاید: بر اساس بررسی‌های اولیه باستان‌شناسی و کشف سفالینه‌ها از آن، به جرئت می‌توان گفت که توالی ادوار از دوران پیش از تاریخ تا دوره‌های مختلف اسلامی و اکنون در این منطقه مشاهده می‌شوند.
نقش ویژه سراب شهوا در استمرار زندگی
وی عنوان می‌کند: با توجه به گفته‌های بالا باید گفت که سراب شهوا به عنوان عامل استقرار بشر از دوره‌های مختلف تاریخی تاکنون در این منطقه از خرم‌آباد بوده و با توجه به توالی ادوار مطمئناً از دیرباز شهوا به عنوان سرابی پر آب و منبع آب دائمی برای ساکنان این منطقه بوده است.
مدیر گنجینه آب لرستان می‌گوید: بر اساس بررسی‌های صورت گرفته در سال‌های گذشته سراب شهوا دارای دبی آب حدود هزار و ۲۰۰ مترمکعب در ثانیه بوده است.
حسن‌پور ادامه می‌دهد: سراب شهوا به عنوان یکی از شریان‌های اصلی آب شرب شهر خرم‌آباد بوده و یکی از تلمبه‌خانه‌های آب شهر در این مکان ساخته شده است.
وی عنوان می‌کند: در قدیم الایام شاهد وجود سازه‌های مختلفی در کنار این سراب پر آب بوده‌ایم و در دهه‌های قبل صیفی‌جات زیادی در این منطقه کاشته شده و اساس شکل‌گیری برخی از خانه‌ها و کوچه‌های منطقه قدیمی مطهری شهر خرم‌آباد نیز همین سراب بوده است.
مدیر امور گردشگری شرکت آب منطقه‌ای لرستان بیان می‌کند: در گذشته به دلیل اینکه آب مازاد سراب شهوا در کوچه‌ها و نهر سرازیر می‌شده، بخشی اعظمی از دره خرم‌آباد را طی می‌کرده و برای مصارف مختلف همچون شرب و کشاورزی مورد استفاده قرار گرفته است.
ظرفیت‌های ویژه آب گردشگری خرم‌آباد
وی با بیان ظرفیت‌های آب گردشگری شهر خرم‌آباد، افزود: اطلاق واژه ونیز ایران به خرم‌آباد دور از ذهن نیست چرا که در کمتر شهری از کشور می‌توان دید که در مرکزش به جزء رودخانه‌ها و چاه‌ها، این تعداد سراب و چشمه در آن وجود دارد.
حسن‌پور اظهار می‌کند: شهر خرم‌آباد شهری است که کاملاً روی آب ساخته شده و دارای آب‌های روان و سطحی قابل‌توجه و متعددی است که نمونه بارز آن را باید سراب کیو، سراب شهوا، چشمه گلستان، چشمه گرداب، سراب دارایی، چشمه اراز دانست.
وی ادامه می‌دهد: تعدد سراب‌ها و چشمه‌ها تنها به داخل شهر خلاصه نمی‌شود و حتی در اطراف شهر نیز شاهد وجود سراب‌های مختلف و دائمی هستیم، از سوی دیگر در روزگار نه‌چندان دور شاهد وجود چشمه آب گرم در خرم‌آباد بوده‌ایم که اکنون متأسفانه در طول سالیان گذشته به دلایل مختلفی کور شده‌اند.
مدیر گنجینه آب لرستان در ادامه با اشاره به ظرفیت‌های متعدد شهر خرم‌آباد در حوزه آب، بیان می‌کند: یکی از عناصری که می‌تواند در زمینه توسعه گردشگری بسیار تأثیرگذار باشد را باید مبحث آب گردشگری دانست.
حسن‌پور ادامه می‌دهد: آب گردشگری تنها به رودخانه‌ها خلاصه نشده بلکه سراب‌ها و چشمه‌ها نیز در این زمینه بسیار کاربرد دارند و با توجه به وجود سراب‌ها و چشمه‌های متعدد در خرم‌آباد، در صورت ساماندهی مناسب آن‌ها این شهر می‌تواند در زمینه جذب گردشگر گام‌های بلندتری را بردارد.
بی‌توجهی به ظرفیت گردشگری سراب شهوا
در همین زمینه یک کارشناس مدیریت گردشگری نیز در گفت‌وگو با فارس بیان می‌کند: گردشگری مقوله‌ای فرابخشی و فراسازمانی است و باید برای موفقیت در این حوزه تمامی سازمان‌های دخیل وارد عمل شده و نقش خود را ایفا کنند.
کیانوش بیرانوند ادامه می‌دهد: شهر خرم‌آباد دارای ظرفیت‌های بسیار متعددی در حوزه گردشگری بوده که در صورت برنامه‌ریزی مناسب می‌توان از این صنعت به صورت مناسبی در جهت توسعه و پیشرفت هر چه بیشتر این دیار استفاده کرد.
وی عنوان می‌کند: منابع آب جاری موجود در شهر خرم‌آباد را باید یکی از ظرفیت‌های بسیار مهم حوزه گردشگری این شهر دانست که تاکنون نتوانسته‌ایم از آن‌ها استفاده کنیم که در این میان سراب شهوا را باید یکی از ظرفیت‌های مغفول مانده در این حوزه دانست.
این کارشناس مدیریت گردشگری اظهار می‌کند: متأسفانه اکنون این سراب در وضعیت مناسبی قرار ندارد و شاهد عدم ساماندهی آن توسط سازمان‌های مربوطه هستیم.
بیرانوند با اشاره به لزوم همکاری سازمان‌های مختلف برای ساماندهی سراب شهوا، می‌افزاید: باید سازمان‌های متولی در این راستا ثابت‌قدم شده و با همکاری و همیاری مردم و همچنین سازمان‌های مردم‌نهاد اقدامات لازم را برای ساماندهی این منطقه مهیا کرد.
لزوم ساماندهی سراب شهوا
وی بیان می‌کند: در ابتدا باید اقدامات لازم برای لایروبی این سراب صورت گرفته و همچنین سازمان‌های مربوطه اقدام به رنگ‌آمیزی دیوارهای کناری با استفاده از طرح‌های بومی و محلی، نورپردازی، ایجاد آب‌نما، نصب حصارهای الگوبرداری شده از کنگره‌های قلعه فلک الافلاک، جمع‌آوری لوله‌های درون نهر، پیاده‌روسازی و سنگ‌فرش کردن اطراف سراب، احداث پارک در زمین هم‌جوار، برداشتن پل‌های فلزی و جایگزینی پل‌های زیبا و متناسب با ظرفیت این منطقه کنند.
این کارشناس گردشگری عنوان می‌کند: مطمئناً در صورت برنامه‌ریزی مناسب می‌توان این سراب را برای نوروز ۹۷ مهیای حضور گردشگران کرد.
شرایط نامناسب سراب شهوا و لزوم چاره‌اندیشی مسئولان
در همین زمینه مدیرعامل انجمن زیست‌محیطی بلوطبان نیز در گفت‌وگو با فارس بیان می‌کند: متأسفانه سراب شهوا با وجود تمامی زیبایی‌هایش و خاطراتی که نسل‌های مختلف از آن به یادگار دارند اکنون وضعیت خوبی ندارد.
احسان فاضل پور ادامه می‌دهد: در روزگاری نه‌چندان دور شهوا محلی برای آب‌تنی کودکان و تأمین آب شرب مردم محله و حتی کاشت سبزی و صیفی‌جات بود، اما اکنون از آن زیبایی بی‌نظیر خبری نیست.
دپوی زباله در سراب شهوا
وی عنوان می‌کند: به دلیلی کوتاهی ساکنان محله و همچنین ارگان‌های مسئول شاهد دپوی حجم قابل‌توجهی از زباله‌ها و نخاله‌های ساختمانی در سراب و نهر شهوا هستیم.
این فعال زیست‌محیطی می‌افزاید: از سوی دیگر لوله‌های انتقال آب متعددی از سال‌های گذشته تاکنون در این سراب برای منتقل کردن آب به برخی از منازل و تأمین آب مورد نیازشان وجود دارد که به شدت حیات و زیبایی شهوا را با مشکل روبرو کرده و باید هر چه سریع‌تر اقدامات لازم برای جمع‌آوری آن‌ها صورت گیرد.
فاضل پور بیان می‌کند: متأسفانه پل‌های احداث شده بر روی نهر شهوا چهره بسیار نامناسبی را به آن داده و به دلیل کم‌کاری شهرداری شاهد هستیم که برخی از آپارتمان‌های اطراف به حریم شهوا تجاوز کرده‌اند و بخشی از فضای آن را به پارکینگ خود تبدیل کرده‌اند و اقدامی برای برخورد با آن‌ها صورت نمی‌گیرد.
وی در ادامه با ارائه راهکار برای ساماندهی سراب شهوا، می‌گوید: در ابتدا باید شهرداری اقدامات لازم را برای لایروبی این سراب و همچنین تخلیه کردن ۶۰ تا ۷۰ سانتی آن انجام داده و همچنین هر چه سریع‌تر لوله‌های کف جمع‌آوری شوند.
ساماندهی سراب شهوا خواسته اصلی مردم
این فعال اجتماعی بیان می‌کند: پس از آن باید کف نهر شهوا با شن‌های گرانیتی زیبا پر شده و شرایط برای جمع‌آوری پل‌های فلزی غیراستاندارد جایگزینی پل‌های جدید مهیا شود، همچنین از مجموعه شهرداری انتظار داریم تا اقدامات لازم برای پیاده‌روسازی اطراف سراب شهوا را انجام دهد.
فاضل پور در ادامه با اشاره به لزوم احداث یک پارک در کنار سراب شهوا، می‌گوید: اکنون یک زمین خالی در کنار سراب شهوا قرار داشته که شهرداری باید اقدام به خریداری آن و تبدیلش به یک پارک و فضای سبز و احداث غرفه‌های گردشگری کند، اما متأسفانه طرح جامعی برای ساماندهی سراب شهوا تاکنون تهیه نشده است.
جمع‌آوری لوله‌های آب درون نهر سراب شهوا
در همین زمینه مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب شهری لرستان نیز در گفت‌وگو با فارس بیان می‌کند: با توجه به اهمیت ساماندهی سراب شهوا خرم‌آباد، این اداره کل همگام با سایر نهادها به وظایف خود برای ساماندهی این سراب عمل خواهد کرد.
حمیدرضا کرموند ادامه می‌دهد: در نتیجه مشترکانی که در این منطقه فاقد انشعاب آب و فاضلاب بوده شناسایی خواهیم کرد و این افراد می‌توانند با مراجعه به شعب این اداره کل نسبت به اخذ مجوز قانونی حق انشعاب اقدام کنند.
وی عنوان می‌کند: اکنون مشاهده می‌شود که برخی از افراد دارای انشعاب آب از سراب شهوا هستند که این موضوع قابل‌قبول نبوده چرا که تمامی املاک این منطقه دارای انشعاب آب و فاضلاب بوده و باید اقدام به جمع‌آوری انشعابات خود از سراب کنند.
این مسئول در ادامه با اشاره به جمع‌آوری لوله‌های درون سراب شهوا، می‌گوید: مطمئناً اقدامات لازم برای جمع‌آوری این لوله‌ها در دستور کار قرار می‌گیرد چرا که دلیلی برای وجود آن‌ها نیست.
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب شهری لرستان بیان می‌کند: همگام با سایر ارگان‌ها اقدامات لازم را برای ساماندهی سراب شهوا انجام خواهیم داد.
در همین زمینه عضو شورای شهر خرم‌آباد نیز در گفت‌وگو با فارس بیان می‌کند: با روی کار آمدن شورای شهر جدید چندین بار بازدیدهای میدانی از سراب شهوا توسط اعضای شورای شهر صورت گرفته است.
علی‌محمد صالحی نسب ادامه می‌دهد: حتی از مسئولان ارگان‌های مختلف نیز برای بررسی وضعیت و تعیین و تکلیف سراب شهوا دعوت به عمل آورده و تصمیمات خوبی اتخاذ شده‌اند.
وی عنوان می‌کند: با اقدامات صورت گرفته قرار بر این شد تا لوله‌های موجود در این نهر توسط آب و فاضلاب جمع‌آوری شده و از ورود هرگونه فاضلاب به این سراب جلوگیری به عمل آید.
این مسئول می‌گوید: از سوی دیگر به دنبال تعیین و تکلیف زمین موجود در کنار این سراب و تبدیل آن به فضای سبز و پارک هستیم.
لزوم احداث فضای سبز در مجاورت سراب شهوا
رئیس کمیسیون برنامه‌وبودجه شورای شهر خرم‌آباد عنوان می‌کند: مالکیت این زمین در اختیار اداره اوقاف بوده که امیدواریم بتوان با تهاتر این زمین با یک ملاک دیگر شرایط را برای تبدیل آن به یک پارک مهیا کرد که رایزنی‌ها با اداره اوقاف ادامه دارد.
صالحی نسب می‌افزاید: شهرداری طرح مربوطه برای احداث پارک در این مکان را تهیه کرده و انتظار می‌رود که میراث فرهنگی نیز به وظیفه خود عمل کرده و طرح گردشگری سراب شهوا را تهیه کند.
به هر حال مردم خرم‌آباد همچنان در انتظار تحقق وعده‌های مسئولان هستند…
گزارش از علی عبداله زاده